Sa ilalim ng malungkot na kalangitan at sa gitna ng nagkakaisang panalangin ng isang bansa, isang mahalagang pahina sa kasaysayan ng sining at kulturang Pilipino ang tuluyan nang nagsara. Ang pagpanaw ng nag-iisang Superstar at National Artist for Film and Broadcast
Arts na si Nora Aunor ay nag-iwan ng isang malaking bakante sa puso ng bawat Pilipino. Ngunit sa pagbubukas ng unang araw ng kanyang lamay sa Heritage Park, isang tagpo ang kumuha sa atensyon ng lahat at nagpaiyak sa mga nakasaksi: ang pagdating at ang hindi mapigil na paghagulgol ng kanyang “mortal” na karibal at matalik na kaibigang si Vilma Santos.
Ang hidwaang “Vilma vs. Nora” ay naging bahagi na ng ating kultura sa loob ng maraming dekada. Ito ang tunggaliang humati sa sambayanan, ang kompetisyong nagbigay buhay sa industriya ng pelikulang Pilipino. Ngunit sa harap ng kabaong ni Ate Guy, ang lahat ng kompetisyon ay naglaho.
Ang natira na lamang ay ang dalisay na pagmamahal at respeto ng isang Star for All Seasons para sa kanyang itinuturing na kapatid sa sining. Ang bawat patak ng luha ni Vilma Santos ay nagsilbing simbolo ng pagtatapos ng isang ginintuang panahon sa showbiz.
Ayon sa pahayag ng kanyang anak na si Lotlot de Leon, naging mapayapa ang paglisan ng aktres matapos ang ilang taong pakikipaglaban sa mga karamdaman. Sa kanyang Instagram post, ibinahagi ni Lotlot ang opisyal na iskedyul ng lamay upang bigyan ng pagkakataon ang mga “Noranians” at ang buong publiko na makapagbigay ng huling respeto sa kanilang idolo. Mula April 17 hanggang 18, ang pagbisita ay eksklusibo muna para sa pamilya at malalapit na kaibigan, kung saan isa nga si Vilma sa mga unang dumating upang makiramay.
Sa loob ng chapel, mabigat ang atmospera. Ang mga bulaklak na puti ay nakapalibot sa kabaong ng Superstar, tila nagbibigay ng huling proteksyon sa babaeng ang boses at akting ay nagpabago sa pananaw ng mundo sa sining ng Pilipino. Nang lumapit si Vilma Santos sa kabaong, pansamantalang huminto ang lahat. Sa loob ng ilang minuto, nanatiling nakatayo ang dating gobernador, nakatitig sa mukha ng kanyang kaibigan. Ang hikbi na noong una ay pinipigil ay tuluyan nang bumuhos, isang eksenang nagpaalala sa lahat na sa likod ng mga makinang na ilaw ng kamera, sila ay dalawang babaeng sabay na lumaki, nangarap, at nagtagumpay.
Ang kwento ni Nora Aunor ay kwento ng bawat Pilipino. Mula sa pagiging isang simpleng tindera ng tubig sa riles ng tren sa Iriga, Bicol, hanggang sa pag-akyat sa rurok ng tagumpay, ipinakita niya na ang talento ay walang pinipiling estado sa buhay. Ang kanyang mga pelikulang gaya ng “Himala,” “Banaue,” at “The Flor Contemplacion Story” ay hindi lamang basta libangan; ito ay mga salamin ng ating lipunan. Ang kanyang pagkakahirang bilang National Artist ay patunay ng kanyang hindi matatawarang kontribusyon sa ating pagkakakilanlan bilang isang lahi.
Sa darating na April 19 at 20, bubuksan ang pintuan ng Heritage Park para sa publiko. Inaasahang dagsa ang mga tagahanga mula sa iba’t ibang panig ng bansa—mga lolo at lolang lumaki sa kanyang mga awitin, at mga kabataang naging inspirasyon ang kanyang sining. Ito ang pagkakataon ng masa na mahawakan man lang ang kabaong ng babaeng itinuring nilang tinig sa gitna ng katahimikan.
Nakatakda ang huling araw ng lamay sa April 21, na muli ay magiging eksklusibo para sa pamilya bago ang nakatakdang state funeral sa April 22 sa Libingan ng mga Bayani. Ang paghimlay sa kanya sa nasabing lugar ay isang karangalang nararapat lamang para sa isang tulad niya na naglingkod sa bayan sa pamamagitan ng kanyang sining. Ang bawat gabi ng lamay ay tatampukan ng misa at pag-alaala mula sa mga taong naging bahagi ng kanyang makulay na buhay.
Habang pinagmamasdan natin ang mga huling sandali ni Ate Guy dito sa lupa, hindi natin maiiwasang magbalik-tanaw. Si Nora Aunor ay hindi lamang isang artista; siya ay isang institusyon. Ang kanyang pagkawala ay paalala na ang buhay ay hiram lamang, ngunit ang sining na iniwan natin ay mananatili magpakailanman. Para kay Vilma Santos, ang pagkawala ni Nora ay pagkawala ng isang malaking bahagi ng kanyang sariling pagkatao at karera. Sila ang dalawang haligi na nagtayo sa pundasyon ng modernong cinema, at ngayong wala na ang isa, ang bigat ng pagdadala ng sining ay nasa mga balikat na ng susunod na henerasyon.
Sa huli, ang paghagulgol ni Vilma ay hindi lamang para sa kanyang kaibigan, kundi para sa isang panahong hindi na muling babalik. Ngunit gaya ng mga linyang binitawan ni Ate Guy sa “Himala,” ang himala ay wala sa langit; ito ay nasa ating mga puso. Ang himala ng kanyang buhay at ang ganda ng kanyang sining ay mananatiling buhay hangga’t may isang Pilipinong nanonood, nakikinig, at nangangarap.
Paalam, Ate Guy. Ang iyong boses ay hindi na muling tatahimik sa aming alaala. Maraming salamat sa pagbibigay ng mukha sa aming mga pangarap at sa pagiging inspirasyon ng isang bansa. Ang iyong sining ay isang walang hanggang pamana na hinding-hindi mabubura ng panahon.