Sa isang Thanksgiving event na dinaluhan ng libu-libong Overseas Filipino Workers (OFWs) sa Hong Kong, hindi lamang pasasalamat ang dala ni Vice President Sara Duterte kundi isang matapang at emosyonal na pagtatapat na yumanig sa kanyang personal na karanasan at sa kasalukuyang takbo ng pulitika sa bansa. Sa kanyang talumpati, inisa-isa ni VP Sara ang kanyang taos-pusong pasasalamat, ngunit ang pinakamalaking atensyon ay nahatak ng kanyang mga personal na rebelasyon—lalo na ang hardliner na pagmamahal ng kanyang ama, si dating Pangulong Rodrigo Roa Duterte (PRRD), at ang kanyang lantarang pag-amin sa ‘budol’ na dinanas ng mga Pilipino sa nagdaang halalan.
Ang kaganapan, na ginanap noong Marso 9, 2025, ay hindi lamang pagtitipon ng mga tagasuporta. Ito ay naging plataporma para sa bise presidente upang harapin ang masakit na katotohanan ng kanyang buhay at ng pulitika sa bansa, at gamitin ang mga aral na ito upang magbigay ng panawagan sa pagbabago sa puso ng bawat Pilipinong botante.
Ang Balyu ng Edukasyon: Mula sa ‘Hindi Tao’ Tungo sa Buong Pagkatao
Ang pinaka-emosyonal na bahagi ng kanyang talumpati ay umikot sa kanyang relasyon at pressure na dinanas mula sa kanyang ama. Ayon kay VP Sara, kung mayroon mang nag-iisang bagay na walang sawang idinikdik ni PRRD sa kanyang isip, ito ay ang kahalagahan ng edukasyon. Sa isang linyang nagpatindig-balahibo sa madla, inihayag niya ang paulit-ulit na sinasabi ng dating pangulo habang siya ay lumalaki: “Ikaw,” aniya, “hindi ka tao sa paningin ko kung hindi ka abogado o doktor [35:44].”
Ang linyang ito, na nagpapahiwatig ng matinding tough love ni PRRD, ang naging puwersa sa likod ng ambisyon ni Sara. Bata pa lamang, alam na niya ang nais niyang maging. Kaya naman, noong nag-apply siya para sa kolehiyo, palihim niyang kumuha ng entrance exam sa University of the Philippines (UP) Diliman. Nakapasa siya, ngunit sa kursong Political Science—isang bagay na lubusang ikinagalit ng kanyang ama.
Nag-init si PRRD nang malaman ang balita [38:25]. Ang dahilan? Hindi dahil sa kurso, kundi dahil sa pag-aalala ni PRRD na baka siya ay ma-rekutang maging ‘makabayan’ o, sa mas matinding salita, “Aakyat ka ng bundok magiging NPA ka ikaw ang magiging head ng New People’s Army at ikaw ang makakalaban ko pagdating ng panahon [39:33].” Kaya’t, pinilit siyang mag-aral sa Davao at kumuha ng pre-med upang maging doktor.
Bagamat sumunod siya, hindi nagtagal ang kanyang pag-aaral sa medisina. Inamin niya na parang siya ay “isdang wala sa tubig” (fish out of water) at halos hindi na pumapasok. Sa takot na umuwi siyang drop-out sa Manila, naisip niyang, dahil doktor o abogado ang gusto ng ama, lilipat siya sa Law School [42:45].
Sa kanyang pagpasok sa San Beda College, mas nag-alab ang suporta at excitement ni PRRD, ngunit hindi pa rin nawawala ang hard love. Binalaan siya ng ama na kung hindi siya mag-aaral nang mabuti, “magiging kabit ka lang ng pulitiko [44:24]” o kaya ay “magiging halaman ka lang diyan sa gilid [44:53].”
Ang matinding pagpupursige na dulot ng mga salitang iyon ay nagbunga. Nang makapasa siya sa Bar Exams, dito nagbago ang tingin ni PRRD sa kanya. Ang pinakatamis na tagumpay? Nang makita ni PRRD ang grade ni Sara sa Bar Exams—mas mataas ito, at hindi lamang nang kaunti, kundi malaki ang agwat [45:57]. Doon niya nakita ang pagbabago. Mula sa pagiging ‘hindi tao,’ naging “buong tao na ako sa paningin niya [46:56].”
Ang emosyonal na kuwentong ito ay nagsilbing pundasyon ng kanyang panawagan: “Edukasyon ang susi ng pagbabago ng buhay nila [49:53],” patunay na ang pinakamatitinding pressure ay maaaring magdala ng pinakamalaking breakthrough—isang aral na nais niyang ibahagi sa bawat pamilyang Pilipino na nagpapakahirap para sa kinabukasan ng kanilang mga anak.
Ang Hinaing sa Pulitika: Pag-amin sa ‘Budol’ at Pag-iisa ng OVP
Hindi lamang personal ang hugot ni VP Sara. Nagbahagi rin siya ng kanyang malalim na pagkadismaya sa kasalukuyang sitwasyon ng pulitika sa bansa. Sa harap ng kanyang mga tagasuporta na marami sa kanila ay nagmula sa overseas absentee voting, inamin niya ang matinding pagkadismaya na naramdaman ng marami sa kanila matapos ang 2022 elections.
May mga tagasuporta aniya na lumapit at nagsabing, “Na-scam kami dahil sa iyo [52:54].” Ang malungkot na komento ay tumutukoy sa plataporma ng Unity and Continuity na dala-dala ng Uniteam noong halalan—isang pangako na tila hindi na nakikita sa kasalukuyan.
Humingi ng paumanhin si VP Sara, “Akala ko kasi… gusto niya ng mas magandang bayan, mas maayos na Pilipinas kung ano yung pinagdaanan natin noon [53:25].” Ngunit, aniya, dito niya naintindihan na “hindi pala lahat ng tao pareho ko mag-isip [57:30].” Ito, aniya, ang naging problema.
Sa gitna ng kaniyang serbisyo, lalo pang lumalabas ang rift o hidwaan sa loob ng gobyerno. Sa isang pahayag na nagpapatunay sa kanyang iniiwang posisyon, sinabi niya: “Ang buong gobyerno po ay iniwanan na po ang OVP [26:49].” Ito ay nagbigay-diin sa kanyang pag-iisa at sa patuloy na pagpupunyagi ng Office of the Vice President (OVP) na magbigay-serbisyo sa mga geographically isolated and disadvantaged areas (GIDA) sa kabila ng kakulangan ng suporta mula sa pambansang pamahalaan.
Sa kabila ng sakit, sinabi ni VP Sara na marahil ay may ‘Divine’ na dahilan sa mga pangyayari, isang paliwanag na narinig niya mula kay Pastor Apollo Quiboloy [58:22], na nagsabing hindi puwedeng siya (Sara) ang mauna at ang iba ang sumunod. Ito ay tila naging personal na panangga niya sa mga kritisismo at pagkadismaya.
Ang ‘New Tirada’ sa 2025: Tatlong Prinsipyo ng Pagpili ng Kandidato
Ang pinakamahalagang aral na hatid ni VP Sara sa mga OFWs ay ang kanyang ‘New Tirada’ o panawagan sa mga botante para sa darating na 2025 Midterm Elections. Dahil aniya, “nadala na ako, na-scam na ako, nabudol na ako [01:00:03],” hindi na siya mag-eendorso ng kandidato. Sa halip, nagbigay siya ng tatlong mahahalagang prinsipyo ng pagboto:
1. Huwag Ibenta ang Boto (Tigilan ang Ayuda/Vote-Buying): Tinukoy ni VP Sara ang modernong anyo ng vote-buying na nagkukubli sa ilalim ng ‘ayuda.’ Aniya, naging “legit” na ang vote-buying ngayon [01:00:38]. Nagbigay siya ng halimbawa kung paanong ang mga government aid programs tulad ng TUPAD at AICS ay ginagamit ng mga pulitiko upang suportahan ang kanilang mga kandidato sa barangay level. Ang kanyang panawagan: “Huwag natin ibenta ang boto natin [01:00:32].” Ang pagbili at pagbenta ng boto ay sumisira sa integridad ng halalan.
2. Tumingin sa ‘Pangako na Napako’ (Accountability): Ikalawa, hinimok niya ang mga botante na tingnan ang kandidato at suriin kung tinupad ba ang kanilang mga pangako [01:02:32]. “Tingnan natin kung ano yung promises na ginawa niya o sinabi niya noon tapos tingnan natin binigay ba niya yung kanyang pangako o iniwanan ka lang niya sa ere at sumama sa iba [01:02:46].” Ito ay isang direktang jab sa mga pulitikong nakalimot sa kanilang plataporma matapos manalo.
3. Hindi Dahil Sikat ang Apelyido (Pagtanggi sa Political Dynasty Nang Walang Substance): Ang pinakamatapang na punto ay ang kanyang direktang pagkuwestiyon sa Political Dynasty—isang pamilya na kanyang kinabibilangan. Inamin niya na produkto siya ng political dynasty at ang kanyang lolo, tatay, at mga kapatid ay mga pulitiko [01:03:56]. Gayunpaman, binigyang-diin niya: “Hindi dahil Duterte ang apelyido ay iboboto na ninyo [01:04:30].”
Kailangang pag-isipan ng botante: “Duterte ito, pero ano ang maitutulong niya sa bayan? Ano ang magagawa niya para sa bayan [01:04:37]?” Ang value o halaga ng isang kandidato ay hindi dapat nakabase sa kanyang apelyido, kundi sa kanyang “abilidad, kapasidad” at mga nagawa [01:07:58]. Hindi dapat pabalik-balik lang ang apelyido na binoboto. Ang isang anak, apo, o asawa ng isang pulitiko ay kailangang tumayo at magdala ng sarili niyang plataporma, hindi lamang manggagamit ng pangalan o mang-aaliw ng kanta.
Ang talumpati ni Vice President Sara Duterte ay higit pa sa simpleng pasasalamat. Ito ay naging isang catharsis—isang pormal na pagkilala sa kanyang personal na sakit at sa kolektibong pagkadismaya ng kanyang mga tagasuporta. Sa pamamagitan ng paglalantad ng kanyang pinakamalaking kahinaan (ang pressure ng ama) at ang pinakamalaking pagkakamali (ang pag-aakala sa pulitika), iniaalay niya ang kanyang sarili bilang isang case study sa mga botante. Ang kanyang panawagan ay malinaw at nag-aalab: Huwag magpadala sa ningning at kasikatan; maging matalino at mapagmatyag. Ang susi sa pagbabago ay wala sa apelyido, kundi nasa tamang paggamit ng ating boto.
Full video: