Ang pighati ay isang pribadong bagay. Ngunit para sa isang pamilyang tulad ng mga Atienza, na matagal nang bahagi ng kamalayan ng publiko, ang pagluluksa ay tila hindi na kailanman magiging lihim. Ang kalungkutan ay nagiging balita, at ang bawat salita, bawat post, ay sinusuri at hinuhusgahan ng milyun-milyong mata sa social media.
Ito mismo ang kinakaharap ngayon ng sikat na TV host at weather anchor na si Kuya Kim Atienza, na sa gitna ng matinding pighati sa pagpanaw ng kanyang bunsong anak na si Eman, ay napilitang humarap at magbigay ng maalab na tugon sa mga taong nagtatangkang sirain ang kanilang pagluluksa gamit ang mga salita ng paghuhusga at pag-akusa.
Ang buong showbiz industry at maging ang sambayanan ay nabigla sa unexpected passing ng kilalang social media influencer na si Eman Atienza, 19 anyos, ang pinakabata sa mga anak nina Kuya Kim at Felicia Hung Atienza. Noong Oktubre 24, sa pamamagitan ng isang magkasanib na pahayag sa Instagram, inanunsyo ng Pamilya Atienza ang trahedya. Bagama’t hindi tinukoy ang eksaktong sanhi at petsa ng kanyang pagpanaw, may isang detalyeng inihayag na nagpabigat sa balita: ang pagbanggit sa matagal nang pakikipaglaban ni Eman sa isyu ng mental health.
Mula noon, hindi na napigilan ni Kuya Kim ang pagbabahagi ng kanyang pighati at pagmamahal sa kanyang anak. Sunod-sunod niyang inilathala sa kanyang social media accounts ang mga larawan at video ni Eman noong ito ay nabubuhay pa. Naging viral ang isang TikTok video noong Linggo, Oktubre 26, kung saan makikita si Eman na buong damdaming umaawit ng “Sailor Song” ni GG Perez sa isang music studio. ] Sa caption ng nasabing post, nagpahayag si Kuya Kim ng kanyang matinding pasasalamat sa Diyos sa 19 na taong ipinahiram sa kanila si Eman, gamit ang isang makabagbag-damdaming talata mula sa Bibliya: “The Lord gave and the Lord has taken away. May the name of the Lord be praised. Thank you for the 19 years of my dearest little Eki, Lord.” Ito ay isang mensahe ng pananampalataya at pagpapakumbaba, isang pagkilala sa kapangyarihan ng Diyos sa gitna ng hindi maipaliwanag na sakit.
Ang Kapal ng Mukha ng Online Bullies
Ang post na ito ay natural na umani ng libu-libong condolence messages at pakikiramay. ] Marami ang nagbahagi ng kanilang pagmamahal at suporta sa pamilyang Atienza. Ngunit sa ilalim ng dagat ng simpatiya, mayroong ilan na tila naghahanap ng pagkakataon upang maging mapanghusga. Dito na pumasok ang mga negatibong komento, na nagkukwestiyon sa paraan ng pagpapalaki at paggabay nina Kuya Kim at Felicia kay Eman. Ang pinakamabigat na akusasyon ay umikot sa konsepto ng “kapabayaan”—na umano’y nagkulang sila bilang magulang upang gabayan ang kanilang anak sa gitna ng matinding pinagdadaanan nito.
Ang ganitong uri ng online attack ay higit pa sa simpleng pagkadulas ng dila. Ito ay isang malupit at walang-pusong pag-atake sa isang pamilyang nagluluksa, sinasaksak sila sa kanilang pinakamahinang sandali. Sa kultura ng social media, kung saan ang lahat ay tila may karapatang magbigay ng opinyon, ang linya sa pagitan ng pagpapahayag ng saloobin at panghaharas ay madalas na nagiging malabo. Sa kasong ito, ang mga nagbigay ng akusasyon ay tila nagpahiwatig na ang pagpanaw ni Eman, o ang kanyang pakikipaglaban sa mental health issue, ay dahil sa kakulangan o pagkakamali ng kanyang mga magulang.
Ang Alab ng Pag-ibig at Pagtatanggol ni Kuya Kim
Hindi ito pinalampas ni Kuya Kim. Ang taong kilala sa kanyang pagkama-alalahanin at masayahing personalidad ay nagpakita ng isang panig na bihirang makita ng publiko—ang tapang ng isang ama na handang ipagtanggol ang dangal ng kanyang anak, lalo na ang mga isyung lubos na hindi naiintindihan ng lipunan. Diretsahan niyang sinagot ang mga mapanghusgang netizen, na binigyang diin ang malalim na katotohanan sa likod ng pakikipaglaban ni Eman.
Ayon kay Kuya Kim, “Dumanas ng depresyon ang anak niyang si Eman. Isang bagay na mahirap maunawaan ng mga taong hindi ito nararanasan.” Ang mga salitang ito ay hindi lamang paglilinaw; ito ay isang matinding sampal sa mga mapanghusga. Ang clinical depression ay hindi isang “choice,” hindi ito kawalan ng pananampalataya, at hindi ito simpleng “drama” na madaling malampasan sa simpleng paggabay. Ito ay isang seryosong kondisyong medikal na nangangailangan ng propesyonal na tulong, pag-unawa, at, higit sa lahat, walang-kondisyong pagmamahal.
Ang pinakamatindi at pinakamahirap kalimutang tugon ni Kuya Kim ay ang direkta niyang pagtawag ng “evangelical bully” sa isang netizen. “You are an evangelical bully. My Eman did not make that choice as clearly as you make choices. My Eman was clinically depressed.”Ang paggamit niya ng salitang “bully” ay nagpapakita ng kanyang pagkasuklam sa paraan ng paggamit ng ilang tao sa kanilang paniniwala upang husgahan at apihin ang iba, lalo na sa panahon ng pighati. Ang kanyang tugon ay isang malinaw at matapang na pagpapahayag: Ang clinical depression ay isang sakit, hindi isang desisyon.
Ang Kalikasan ng Depresyon: Isang Laban, Hindi Isang Kapabayaan
Napakahalaga ng statement ni Kuya Kim sa diskurso ng mental health sa Pilipinas. Ang pananaw na ang depresyon ay maikakabit sa “kapabayaan” ng mga magulang ay isa sa pinakamalaking hadlang sa paghahanap ng tulong ng mga taong dumaranas nito. Ang clinical depression ay kinikilala ng agham bilang isang sakit na may kinalaman sa neurotransmitters sa utak, genetika, at iba pang biological at environmental factors. Hindi ito nangangahulugan na walang ginagawa ang mga magulang; sa katunayan, ang mga magulang na may anak na may mental health issue ay madalas na nakakaranas ng matinding stress, takot, at pag-aalinlangan.
Ang mga Atienza, bilang isang pamilyang Christian at public figures, ay nagbigay ng isang powerful na pagpapatunay: Kahit pa gaano kalaki ang iyong pananampalataya, kahit pa gaano kaganda ang iyong buhay, at kahit pa gaano ka-responsable ang mga magulang, ang sakit ay hindi pumipili ng biktima. Ang laban ni Eman Atienza sa clinical depression ay laban niya, at laban ng kanyang pamilya—isang laban na hindi nila pinili, ngunit buong tapang nilang hinarap. Ang pag-akusa sa kanila ng kapabayaan ay hindi lamang kawalan ng empatiya; ito ay kawalan ng pag-unawa sa kalikasan ng karamdaman.
Ang online bullying na dinanas ni Kuya Kim ay nagpapakita ng lason ng social media na hindi nakakakita ng tao sa likod ng balita. Para sa mga troll at keyboard warrior, ang isang pamilyang nagluluksa ay nagiging content, at ang pighati ay nagiging plataporma para sa kanilang sariling pagpapakita ng moral na superiority. Ang paghusga ay nagiging mas madali kaysa sa pag-unawa, at ang paninisi ay nagiging mas mabilis kaysa sa pakikiramay.
Panawagan para sa Pag-unawa at Pagkilos
Sa huli, ang pagtatanggol ni Kuya Kim Atienza ay hindi lamang tungkol sa kanyang sarili o sa kanyang yumaong anak. Ito ay tungkol sa pagtatanggol sa lahat ng mga pamilyang Pilipino na tahimik na nakikipaglaban sa mental health issue sa kanilang mga tahanan, natatakot na magsalita dahil sa matinding stigma at paghuhusga.
Hindi nakalimutan ni Kuya Kim na magpasalamat sa lahat ng nagpaabot ng kanilang taos-pusong pakikiramay at dasal. Kalakip nito, nagbigay din siya ng detalye tungkol sa pag-uwi ng labi ni Eman sa Pilipinas mula sa US, kung saan ito pumanaw—isang huling at personal na misyon ng isang ama para sa kanyang anak.
Ang trahedyang ito ay nagbigay sa atin ng isang mahalagang aral: Ang pag-unawa ay mas matimbang kaysa sa paghuhusga. Bago tayo mag-type ng keyboard warrior na komento, alalahanin natin ang mga salita ni Kuya Kim—na ang depresyon ay isang sakit na napakahirap intindihin para sa mga taong hindi nakakaranas nito. Sa halip na maghanap ng sisisihin, mas mainam na magbigay ng suporta at pagmamahal. Ang kwento ni Eman Atienza ay hindi lamang tungkol sa kanyang paglisan; ito ay isang matapang na panawagan sa sambayanan na huwag na nating hayaang manatili ang stigma sa mental health. Ang pinakamabuting paraan upang parangalan ang kanyang alaala ay sa pamamagitan ng pagiging mas maunawain, mas mapagmahal, at higit sa lahat, mas tao sa ating pakikitungo sa bawat isa. Ang tanging kapabayaan na dapat nating iwasan ay ang kapabayaan ng ating puso na magpakita ng empatiya.