‘WALANG KARAPATAN! WALANG CHOICE!’ SEN. VILLAR, SANGKOT SA GALIT: DENR, PINATIGASAN DAHIL SA KAWALANG-DESISYON SA SBSI CULT NA NAGHARI SA PROTECTED AREA!
Sa isang mapangahas at emosyonal na pagdinig sa Senado, tila naging isang mabilis na ‘trial by fire’ ang sesyon na pinamumunuan ni Senador Cynthia Villar. Bilang tagapangulo ng Senate Finance Subcommittee B, na tumututok sa 24.572 bilyong pisong pondo ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) para sa taong 2024, nagpakita si Senador Villar ng matinding pagkadismaya at galit sa mabagal na aksyon ng ahensya. Ang sentro ng kanyang init ng ulo ay ang matagal nang problemang kinakaharap ng gobyerno sa pagpapaalis sa mga miyembro ng Socorro Bayanihan Services Incorporated (SBSI), na iligal na umaokupa sa isang legislative protected area sa Kapihan, Barangay Socorro, Surigao del Norte.
Ang isyu ay hindi lamang tungkol sa simpleng paglabag sa batas; ito ay tungkol sa kawalang-desisyon, pagpapabaya, at ang hindi matatawarang paghahari ng isang grupo na aniya ni Villar ay isang “syndicate” o “cult” sa loob ng teritoryo ng gobyerno.
Ang Galit ng Senador: “Huwag Iasa sa Inter-Agency!”
Direkta at walang kagatol-gatol na pinuna ni Senador Villar ang DENR at ang inter-agency task force. Hindi niya matanggap ang mga paliwanag at pagdadalawang-isip ng mga opisyal kung paano aalisin ang tinatayang 1,200 pamilya, na umaabot sa 3,350 indibidwal, kung saan nakakagulantang na 1,700 sa mga ito ay mga bata [03:45], [04:01].
Sa harap ng subcommittee, matapang na iginiit ni Villar na ang DENR ay dapat kumilos nang may desisyon. Nang sabihin ng ahensya na hindi sila makakagawa ng hakbang dahil hinihintay pa nila ang desisyon ng inter-agency at kung papayag ba ang mga miyembro ng SBSI na lumipat ng lugar, biglang umigting ang tensyon [01:26].
“Hindi nagustuhan ni Villar ang pahayag ng DENR,” na mariing sinabing: “Walang karapatan at hindi dapat tumanggi ang mga SBSI members sa housing project lalo na at ang pinagtayuan ng bahay ng mga ito ay legislative protective areas.” [01:37]
Hindi nakikita ni Villar ang pangangailangan ng matagal na pag-aaral. Sa kanyang pananaw, ang sitwasyon ay isang malinaw na paglabag: “They have no choice. Illegal sila doon. Somebody should decide. Huwag iasa sa inter-agency, walang mangyayari diyan. You don’t give them a choice kasi illegal sila sa legislative protective areas,” madiin niyang pahayag [01:54], [01:59]. Ang mga salitang ito ay nagbigay-diin sa kanyang paniniwala na ang batas ay dapat ipatupad nang walang takot, lalo na’t protektado ng batas ang sinasakop na lupa.
Ang Relihiyon na Naging “Syndicate” at “Cult”
Isa pa sa mga balakid na binanggit ni DENR Secretary Maria Antonia Yulo-Loyzaga ay ang “religious belief” ng mga miyembro ng SBSI [02:08]. Ngunit para kay Senador Villar, ang argumento na ito ay balido lang kung ang grupo ay tunay na relihiyon. Direkta niyang kinwestiyon si Loyzaga kung naniniwala ba itong ang SBSI ay isang lehitimong religious sector, na sa kanyang tingin ay isa lamang “cult” at “syndicate” [02:16], [02:26].
“Kung ikaw e religion, hindi mo aapihin ‘yung mga tao, ‘di ba?” [01:19] ang emosyonal na tanong ni Villar, na nagpapakita ng matinding pag-aalala sa mga ulat na inaabuso umano ng grupo ang kanilang mga miyembro.
Ang pananaw na ang SBSI ay isang syndicate ay lalong pinalakas ng mga natuklasang paglabag sa kasunduan sa Pacbarma. Ayon sa report sa pagdinig, kabilang sa mga iligal na inilatag ng SBSI sa protektadong lugar ay ang mga sumusunod:
Pagtatayo ng Checkpoints at Access Roads
Paglalatag ng Volleyball Courts
Nakakagulat na Wave Pool
Pagpapatayo ng Recording Studio at Radio Station
Ang mga detalyeng ito—isang wave pool at recording studio sa loob ng isang legislative protected area [05:29]—ay hindi lamang nagpapahiwatig ng paglabag, kundi nagpapakita ng mapangahas at matinding pag-aangkin sa lupa, na malayo sa imahe ng isang grupo ng mga maralitang nangangailangan ng tirahan.
Isang Legal na Laban: Iisa Na Lang ang Legal!
Idiniin pa ng ocular inspection report ang mas matibay na batayan para sa agarang pagpapaalis: halos lahat ng miyembro ay ilegal na [10:59]. Sa dating kasunduan sa Pacbarma noong 2004, mayroong 10 migrants na binigyan ng karapatan sa lugar, ngunit sa kasalukuyan, 174 na lang ang natitira [04:19]. Ang mas nakakagulat, sa hanay ng mga opisyal na nabigyan ng Pacbarma, isa na lang ang natitirang “migrant” sa lugar, si Oscar Arc. Kaya ang matinding konklusyon ni Villar: “So lahat sila illegal. You know somebody has to decide what to do” [11:14].
Sa sandaling napatunayan na ilegal ang paninirahan ng mga miyembro ng SBSI, at ang lupa ay isang legislated protected area, nawawala na ang anumang legal o moral na basehan para manatili sila. Ang DOJ ay nakahanda nang mag-file ng kaukulang kaso [06:16], ngunit ang kailangan, ayon kay Villar, ay ang mabilis at matapang na pagpapatupad ng batas, at hindi ang pag-aalangan.
Ang Solusyon na “Villar Style”: Decisiveness at Pera
Para kay Senador Villar, ang kalituhan at kawalang-desisyon ng DENR at iba pang ahensya ay nagpapabagal lamang sa proseso. Hinamon niya ang Department of Human Settlement and Urban Development (DHSUD) na kumilos na, lalo na’t mayroon nang na-identifiy na posibleng relokasyon sa Surigao City [00:48], [07:59]. Tatlong residential area sa Surigao City ang maaaring itayuan ng pabahay para sa 1,200 pamilya.
Ginamit niya ang sarili niyang karanasan sa pagpapaalis ng mga informal settlers sa Las Piñas-Parañaque Wetland Park upang bigyang-diin ang kanyang punto [08:42]. Ayon kay Villar, 300 informal settler doon ang pinapaalis niya. Nang makita niyang hindi sila umaalis sa kalye, nagbigay siya ng pera [14:58].
“Ako, binigay ko lang e 10,000 each. Binigyan ko ‘yung pinaalis ko sa Las Piñas-Parañaque, nangawala lahat pagbigay [ng pera]. Hindi ko bibigay 10,000 kung hindi kayo aalis dito sa kalye. O, nawalang lahat para makuha ‘yung 10,000,” ang pagbabahagi ni Villar [14:49], [15:05].
Ang kanyang solusyon ay isang diretsong diskarte: Decisiveness + Housing + Financial Assistance.
Ipatupad ang Batas: Walang ‘option’ o ‘choice’ ang SBSI. Kailangang umalis sila dahil ilegal sila sa protektadong lugar [10:01].
Housing Project: Ang DHSUD at NHA ay dapat magtayo agad ng pabahay [06:54], na magiging “permanent houses” na maipapamana pa sa kanilang mga anak [16:08].
Financial Aid: Dapat bigyan ng P10,000 (o katulad na halaga) bawat pamilya ang mga apektadong indibidwal—hindi ang mga syndicate—para maging mabilis ang paglipat [14:49], [15:39].
Children’s Welfare: Dapat pangunahan ng DSWD ang pag-aalaga sa mga bata, na 1,700 [11:54].
Ang Kinabukasan ng Mga Batang Biktima
Ang pinakamalaking pag-aalala ni Villar, na sinundan ng DSWD, ay ang kinabukasan ng mga bata. Sa dami ng mga bata na sangkot, iginiit ng Senador na hindi pwedeng maging balakid ang DSWD at DENR sa paggawa ng desisyon dahil lang sa kanila [11:54]. Sa halip, dapat gamitin ang DSWD upang pangalagaan sila, habang ang DHSUD ay nagtatayo ng mga bahay.
Ang pagtutol sa paggawa ng desisyon, lalo na’t may higit 1,700 na bata ang nakita sa lugar, ay isang senyales ng pag-iwas sa responsibilidad, na hindi katanggap-tanggap sa isang mataas na opisyal tulad ni Villar.
Ang kanyang panawagan ay isang pahiwatig na kailangan ng mas matibay at mas matapang na pamumuno sa gitna ng krisis na ito. Hindi dapat manalo ang takot o ang pagdadalawang-isip laban sa batas at sa kapakanan ng mga totoong biktimang mamamayan. Ang huling mensahe ni Villar ay isang hamon sa mga ahensya: “Huwag niyo sasabihin na undecisive tayo, baka pagtawanan ako. Dapat pagkatapos ng report mo, which establish na talagang illegal sila, isa na lang ang nandoon, then what will we do?” [14:09], [14:17].
Ang isyung ito ay hindi lamang tungkol sa lupa; ito ay tungkol sa integridad ng gobyerno na ipatupad ang batas at protektahan ang mga mahihina mula sa mga sinasabing “syndicate.” Kung walang magde-desisyon, mananatili ang ligalig sa Surigao, at patuloy na mamamayagpag ang ilegal at abusadong pamamahala sa isang lugar na dapat ay protektado ng Konstitusyon at ng Batas. Ang desisyon ng mga ahensya—DENR, DSWD, DOJ, DILG, at DHSUD—sa mga darating na linggo ay magpapakita kung sino ang tunay na may kapangyarihan sa Pilipinas: ang batas, o ang isang sindikato na may wave pool sa isang ilegal na teritoryo.
Full video: